19.8.1 Inleiding

Het bevoordelen van individuele ondernemingen of groepen van ondernemingen door middel van staatssteun kan de concurrentie vervalsen. Tegelijkertijd kan staatssteun nodig zijn om bepaalde doelstellingen van algemeen belang te behalen. Staatssteun is daarom niet verboden, maar onderworpen aan een procedure inzake voorafgaand toezicht door de Commissie. De Commissie kan dan vaststellen of de maatregel in kwestie kwalificeert als staatssteun en eventueel kan worden vrijgesteld op grond van het tweede of derde lid van art. 107 VWEU. Financiële transacties van de centrale overheid of gemeenten kunnen staatssteunelementen bevatten (bijvoorbeeld grondverkoop onder de marktprijs of reddingssteun aan een voetbalclub). Dit maakt het staatssteuntoezicht van bijzonder belang voor het notariaat, niet in de laatste plaats omdat in Nederland een ruime ervaring is met staatssteun in het kader van onroerend goed transacties.

De staatssteunregels waaraan de Nederlandse overheid zich heeft te houden, zijn opgenomen in art. 107 VWEU (inhoud) en art. 108 VWEU (procedure) en in de op art. 109 VWEU gebaseerde verordeningen.

19.8.2 Het begrip staatssteun: art. 107 lid 1 VWEU

Art. 107 VWEU luidt: ‘Behoudens de afwijkingen waarin dit Verdrag voorziet, zijn steunmaatregelen van de Staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.’

Deze bepaling bevat een aantal criteria voor de beantwoording van de vraag wanneer sprake is van staatssteun.