20.4 Grensoverschrijdende fusie en zetelverplaatsing
In het harmonisatiestreven van de EU is een verschuiving waar te nemen. In het verleden werden vooral inhoudelijke onderwerpen op het terrein van het vennootschapsrecht geharmoniseerd. Denk hierbij aan de vertegenwoordigingsregels, het kapitaalbeschermingsrecht en het jaarrekeningenrecht. De tot stand gekomen E(E)G-richtlijnen waren vooral bedoeld om aan aandeelhouders en crediteuren een gelijkwaardige bescherming te bieden in de EU-lidstaten. Alleen indien het nationale vennootschapsrecht in voldoende mate zou zijn geharmoniseerd, werd het openen van de grenzen voor vennootschappen uit de andere EU-lidstaten aanvaardbaar geacht.
Harmonisatie is de laatste jaren vooral gericht op het verwijderen van nog bestaande hindernissen voor de grensoverschrijdende mobiliteit van vennootschappen. De Richtlijn betreffende grensoverschrijdende juridische fusie van kapitaalvennootschappen die in december 2005 is aangenomen, is hiervan een goed voorbeeld.
De Richtlijn steunt voornamelijk op de inhoudelijke voorschriften die in de derde EEG-Richtlijn (thans gecodificeerd door Richtlijn (EU) 2017/1132) die al uit 1978 stamt zijn opgenomen betreffende de interne juridische fusie. Er wordt echter een belangrijke verwijzingsregel gegeven: elk van de fuserende vennootschappen volgt de eigen nationale voorschriften voor juridische fusie. Elke deelnemende vennootschap kan de juridische fusie daarom afhandelen volgens eigen nationaal recht. Gelet op het grensoverschrijdende karakter van de fusie zijn nog enkele aanvullende regels gegeven. Bijvoorbeeld dat de datum waarop de fusie van kracht wordt, bepaald wordt door het recht van de lidstaat waar de verkrijgende vennootschap haar statutaire zetel heeft. Ook kent de Richtlijn een regeling voor werknemersmedezeggenschap bij een grensoverschrijdende juridische fusie. Voorkomen moest worden dat door het aangaan van een grensoverschrijdende juridische fusie werknemers van bijvoorbeeld een Duitse vennootschap of een Nederlandse structuurvennootschap hun vennootschapsrechtelijke medezeggenschapsrechten zouden kwijtraken.