7.3.1 Inventarisatie en wens partijen

De behandelaar speelt een centrale rol in de wensen van partijen en het inventariseren van de aanwezige vermogensrechten.

Een behandelaar moet onderscheid maken in de wijze van behandelen van cliënten die via de advocatuur en rechter gescheiden zijn en cliënten die in een beginnend stadium van hun echtscheiding zitten.

Partijen die reeds gescheiden zijn via de rechter
Cliënten die via de advocatuur en rechter gescheiden zijn hebben (meestal) de vermogensrechtelijke gevolgen in een convenant vastgelegd. Er heeft al een inventarisatie plaatsgevonden van de vermogensrechten en ook is er een vaststelling geweest aan wie welke vermogensrechten worden toegedeeld en tegen welke financiële waarde. Ook afspraken met betrekking tot de omgang met de kinderen, alimentatie en pensioenrechten zijn vastgelegd.

Partijen zijn gebonden aan de door de rechter opgelegde beschikking.
Alles is dan al via de advocatuur en rechter getoetst op juridische juistheid. De rol van de notaris is het uitvoeren van de vermogensrechtelijke afspraken. Daardoor heeft een behandelaar minder gegevens nodig om tot uitvoering van de reeds gemaakte en bekrachtigde afspraken te komen. De behandelaar kan, na controle van de gegevens, direct de werkzaamheden ter hand nemen en met het opstellen van een verdelingsakte beginnen.

Partijen die gaan scheiden via de notaris
Als de behandelaar de gehele scheiding van cliënten begeleidt, dan zal er een uitgebreide inventarisatie en controle moeten plaatsvinden. Deze werkzaamheden zullen uitmonden in het vastleggen van gegevens in een convenant. De behandelaar dient alle informatie te verkrijgen, te toetsen op de juridische juistheid en vervolgens na inventarisatie van de gegevens met de cliënten af te stemmen hoe de diverse vermogensrechten verdeeld dienen te worden. Omdat de behandelaar vanaf het begin bij de scheiding betrokken is, zal hij rekening moeten houden met de emotionele aspecten die een scheiding met zich brengt. Naast de vermogensrechtelijke aspecten zal de behandelaar zich ook moeten bekwamen in het begeleiden van een echtscheidingsproces.

7.3.2 Checklist scheiding via de rechter

Als er een getekend convenant is dat deel uitmaakt van de rechterlijke beschikking, moet de behandelaar inventariseren welke gegevens er nodig zijn om een akte van verdeling op te stellen. Aangezien partijen gebonden zijn aan de uitspraak van de rechter en de scheiding inmiddels een feit is, kan de verdere afhandeling van de scheiding zakelijk gebeuren. De behandelaar heeft van partijen de achterliggende stukken nodig om de akte van verdeling voor te bereiden.

Hierbij gaat het meestal om:
– de beschikking van de rechter;
– de datum van inschrijving van de beschikking in de registers van de burgerlijke stand;
– de notariële akte(n) met betrekking tot de echtelijke woning zoals eigendomsbewijs en hypotheekakte(n);
– notariële akte(n) inzake een (onverdeeld) aandeel in een (ouderlijke) woning;
– akte(n) van schenking;
– te verdelen polissen; en
– gegevens over de financiering van de overbedelingssom, zoals een offerte voor een nieuwe hypotheek.

Zie MODEL 7.3.2A.

Daarnaast zal de behandelaar moeten letten op bijzonderheden die zijn opgenomen in de beschikking van de rechter en die in de akte van verdeling uitgevoerd moeten worden. Het kan hierbij gaan om toedeling van aandelen in een besloten vennootschap, welke partij de kosten van de akte van verdeling dient te betalen enzovoorts. De behandelaar kan bij het opstellen van de verdelingsakte ieder punt uit het convenant of de beschikking volgen en behandelen.

De behandelaar hoeft niets over de alimentatie of omgangsregeling met de kinderen vast te leggen, dat is reeds via de rechter geschied.

7.3.3 Checklist scheiding via notaris

Bij een scheiding moet een behandelaar er voor zorgen dat partijen alle rechtsgevolgen en andere aspecten die met de echtscheiding geregeld moet worden, goed worden geïnventariseerd en vastgelegd in een convenant. Daarbij zal een behandelaar ook rekening moeten houden met emotionele aspecten, aangezien de scheidingsprocedure in volle gang is. Ook zal er bij minderjarigen waarover de ouders samen het gezag hebben een ouderschapsplan opgesteld moeten worden.

Bij de inventarisatie zal de behandelaar rekening moeten houden met toekomstige voorzieningen zoals alimentatie, polissen en pensioenrechten, maar ook met de verdeling van de gemeenschappelijke bezittingen en schulden. Daarnaast is het van groot belang om sociaal-emotioneel beladen afspraken goed te regelen, zoals omgang met de kinderen, wat er met de echtelijke woning gaat gebeuren, de verdeling van de inboedel enzovoorts.

Een behandelaar kan na een eerste gesprek een verslag opstellen. In dit verslag neemt de behandelaar op welke zaken tijdens dit gesprek ter tafel zijn gekomen, zoals welke vermogensrechten (activa en passiva) tot het gemeenschappelijk vermogen behoren en waarover reeds afspraken zijn gemaakt. Ook kunnen emotionele aspecten aandacht krijgen door in het verslag op te nemen welke punten gevoelig liggen, zoals het ouderschapsplan met de omgangsregeling, wie de echtelijke woning overneemt enzovoorts.

Het betreft daarmee tevens een goede inventarisatie van alles wat in het dossier geregeld dient te worden. Hierdoor krijgen partijen en de behandelaar zelf overzicht over de te regelen zaken. Omdat er tussen de gesprekken en het uiteindelijk opstellen van convenant geruime tijd kan zitten, is het ook voor een behandelaar een goede manier om efficiënt overzicht te krijgen en te houden over een dossier.

Een van de belangrijkste aspecten van een scheiding is de onzekerheid die partijen hebben over de financiën na de scheiding. Een behandelaar doet er daarom goed aan om hierover direct duidelijkheid te verschaffen door een alimentatieberekening te maken.

In het gespreksverslag kan worden vastgelegd:
– wie op welke dagen omgang met kind(eren) heeft als onderdeel van het ouderschapsplan;
– wie recht heeft op alimentatie, wat de behoefte is en wat de inkomsten zijn van partijen;
– wie recht heeft op bepaalde vermogensbestanddelen;
– wie het meest belang heeft bij welk vermogensbestanddeel;
– wat er met de echtelijke woning gaat gebeuren;
– wat er met de leenschuld(en) gaat gebeuren;
– waarover nog afspraken gemaakt moeten worden;
– welke pensioenrechten er zijn en wat er mee gaat gebeuren;
– welke nabestaandenvoorzieningen er zijn;
– of er privé-geclausuleerde goederen of schenkingen zijn;
– indien gewenst een tijdpad;
– wie wat regelt;
– enzovoorts.

Een goede inventarisatie en het vastleggen in een gespreksverslag is van groot belang om het kader aan te geven wat en waarbinnen alles geregeld moet worden (MODEL 7.3.3A).

Na een eerste gesprek volgt veelal een tweede en wellicht ook derde gesprek, afhankelijk van de emotionele aspecten of ingewikkeldheid van het dossier. Partijen zitten middenin het echtscheidingsproces, tussen een eerste en tweede gesprek wordt het voor partijen meer duidelijk wat de gevolgen van de uiteindelijke scheiding zal zijn. Met name financiële aspecten roepen veel vragen op waaraan de behandelaar ruime aandacht zal moeten schenken.

Pas nadat partijen over alle vermogensrechtelijke en emotionele aspecten overeenstemming hebben bereikt, kan de behandelaar het echtscheidingsconvenant gaan opstellen en in ontwerp aan partijen toesturen.